ئىبراھىم مۇتىئى
«دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك»نىڭ ئىنگىلىزچە تەرقىمىسىنىڭ نەشرىيات مۇقەددىمىسى
خەنزۇ خەلقى بىلەن ئۇيغۇر خەلقى ئوتتۇرىسىدىكى مەدىنى مۇناسىۋەتكە زور تۆھپە قوشقان مەشھۇر تەرجىمان سىنقۇسېلى
ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلشۇناسلىقىنىڭ باشلامچىسى، ئاتاقلىق جامائەت ئەربابى - ئىبراھىم مۇتىئى
«دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك»نىڭ ئىنگىلىزچە تەرجىمىسىنىڭ نەشرىيات مۇقەددىمىسى
يېتۈك ئالىم، تالانتلىق يازغۇچى ۋە شائىر نېغمەت مىڭجانىنى ئەسلەپ
«سۆزى گۈزەل بولۇش» تەربىيەسىنى كۈچەيتىپ، تىلدىكى بۇلغىنىشقا قارشى تۇرايلى
ئۇيغۇرلاردا ئادەم ئىسىملىرى ۋە فامىلە مەسىلىسى
تەرجىمە نەزەرىيەسى ھەققىدە
كۇچالىق مەشھۇر تەرجىمان كۇماراجىۋانىڭ تەرجىمە ئۇسۇللىرى
ئەمىر تۆمۈر ئوردىسىدىكى ئون ئىككى مۇقام
سوغدىلار
يىپەك يولىدىكى قەدىمكى خەلقلەر ۋە تىللار
بالاساغۇن شەھىرى ھەققىدىكى يېڭىلىقلار
تەكلىماكان ئەتراپىدىكى قەدىمكى شەھەرلەر
شىنجاڭ يەر ناملىرى بىلەن مۇناسىۋەتلىك قەدىمكى تىللار
ئۇيغۇرلار ئىسلام دىنىغا يېڭى كىرگەن دەۋردىكى ئىسلام مەدرىسەلىرى
«جاڭغىر» داستانىدا ئات ئوبرازى
«مەھمۇد قەشقەرى» روماننىڭ نەشر قىلىنىشى مۇناسىۋىتى بىلەن
ئابدۇخالىق ئۇيغۇر ھەققىدە
ئابدۇللا توقاي ۋە يېڭى ئۇيغۇر ئەدەبىياتى
ئۇيغۇر خەلق ئېغىز ئەدەبىياتىدىكى ئەپسانىلەر توغرىسىدا
ئۇيغۇر خەلق ئېغىز ئەدەبىياتىدىكى مىفولوگىيە مەسىلىسى
قوچۇ (ئۇيغۇر) مەھكىمىسىنىڭ ساقۇرت پۈتۈكى
ئۇيغۇر تىلىنىڭ يەنە بىر مۇھىم تارىخىي يادىكارلىقى
ئىرق پۈتۈك
«بېزەكلىك» روھى يەنمۇ كۈچلۈك جەۋلان قىلغاي
ئىدىقۇت ئۇيغۇر خانلىقى دەۋرىدە قەدىمكى ئۇيغۇر ئەدەبىي تىلى تەرەققىياتىغا زور تۆھپە قوشقان تىلشۇناس، تەرجىمان، ئالىملارنىڭ ۋەكىلى - پرتانراكشىت كارماۋاژىك
خەنزۇ خەلقى بىلەن ئۇيغۇر خەلقى ئوتتۇرىسىدىكى مەدەنىي مۇناسىۋەتكە زور تۆھپە قوشقان مەشھۇر تەرجىمان - سىڭقۇ سەلى تۇتۇڭ
مەھمۇد كاشغەرىنىڭ يۇرتى، ھاياتى ۋە مازىرى توغرىسىدا
«دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك» ۋە ئۇنىڭ ئاپتورى مەھمۇد كاشغەرى
قەدىمكى ئۇيغۇرچىدىكى شېئىرىيەتكە ئائىت ئاتالغۇلار
قەدىمكى ئۇيغۇر تىلى ۋە ئۇيغۇر كىلاسسىك ئەدەبىياتى توغرىسىدا
ئۇيغۇر تىلىدا تەتقىق قىلىشقا تېگىشلىك مەسىلىلەر
ئىران تىلى بىلەن ئۇيغۇر تىلى ئوتتۇرىسىدىكى تارىخىي مۇناسىۋەت
ئۇيغۇرلارنىڭ يېزىقى ۋە تىلى ھەققىدە
قەدىمكى ئۇيغۇرچىدىكى «قوش سۆزلەر»
چاغاتاي ئەدەبىي تىلىنىڭ ئۇيغۇر تىلى تەرەققىيات تارىخىدا تۇتقان ئورنى
«دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك»تە ئاساس قىلىنغان ئەدەبىي تىل - خاقانىيە تىلى ھەققىدە
«خاقانىيە تىلى» ۋە ئۇنىڭ ئۇيغۇر تىلى تارىخىدا تۇتقان ئورنى
ئۇيغۇر تىلىنىڭ تەرەققىيات تارىخىنى دەۋرلەرگە بۆلۈش مەسىلىسى
تۈركىي تىللار تەتقىقاتىدا ئالدىمىزدا تۇرغان ۋەزىپىلەر
مەملىكىتىمىزدىكى تۈركىي تىللار ۋە بۇ ھەقتىكى ئىلمىي تەتقىقات
ئۇيغۇر تىلىدا سۆز ئۇرغۇسى ۋە ئىبارە ئىنتوناتسىيەسى
شېئىر تىلى توغرىسىدا
تەكلىماكان ئەتراپىدكى قەدىمكى شەھەرلەر
«بېزەكلىك» روھى يەنىمۇ كۈچلۈك جەۋلان قىلغاي
«سۆزى گۈزەل بولۇش» تەربىيىسىنى كۈچەيتىپ، تىلدىكى بۇلغىنىشقا قارشى تۇرايلى
ئۇيغۇرلاردا ئادەم ئىسىملىرى ۋە فامىلە مەسىلىسى
ئابدۇخالىق ئۇيغۇر ھەققىدە
تەرجىمە نەزەرىيىسى ھەققىدە