4
دوكتورنىڭ دۇنياسى -دوكتور ئەسەت سۇلايمان بىلەن سۆھبەت
ھۆرمەتنىڭ قىممىتى ۋە ھېكمىتى
زادى قانداق ئانىلار ئۇلۇغ؟
كلاسسىك غەزەللەر بۈگۈنكى غەزەللىرىمىزگە قىسقىچە نەزەر
«بىلەن» نىڭ بىر نەچچە خىل رولى توغرىسىدا
خەلق ئېغىز ئەدەبىياتىدا كېيىك ئوبرازى ۋە ئۇنىڭ سىمۋوللۇق مەنىسى
ئەھمەدشاھ قاراقاشى ئەسەرلىرىدىكى ساتىرىك مەزمۇن ۋە خۇسۇسىيەتنى كۈچەيتكەن ئىستىلىستىكىلىق ۋاستىلەر
ئۇيغۇر خەلق قوشاقلىرىنىڭ مەزمۇن جەھەتتىكى بەزى ئالاھىدىلىكلىرى
ئۇيغۇر خەلق ماقال-تەمسىللىرىدىكى قىسمەن ئورتاقلىق ۋە پەرقلەر توغرىسىدا
كىلاسسىك شېئىرىيەتتە تەجنىس سەنئىتى
خوتەن يەر ناملىرىنىڭ ئۆزگىچە ئالاھىدىلىكلىرى توغرىسىدا
چېكىملىك ۋە ئۇنىڭ سالامەتلىككە بولغان زىيىنى توغرىسىدا
ئۇيغۇرلار ئارىسىدىكى يادا تاش قوشاقلىرى توغرىسىدا مۇلاھىزە
«يىلان يىللىق قىز» پوۋېستى ھەققىدە
تراگېدىيە ھەققىدە
ئۇيغۇر ئاياللار ئەدەبىياتىدىكى رەڭدار ئاياللار ئوبرازى
شېئىرىيىتىمزدە تۇيۇق شەكلى
خوتەنلىكلەرنىڭ مېھماندارچىلىق ۋە مېھمان كۈتۈش ئادەتلىرى
خوتەننىڭ ئىپتىدائىي ئېتىقاد تېمىسى تەتقىقاتىدىكى دەسلەپكى چۈشەنچىلەر
«دىۋانۇ لۇغەتىت تۈرۈك»دىكى شېئىر-قوشاقلارنىڭ تېما ۋە قۇرۇلما جەھەتتىكى ئالاھىدىلىكى توغرىسىدا
خوتەن خەلق داستانلىرىدىكى ئىلاھىي ئوبرازلار
زوردۇن سابىر ئەسەرلىرىدىكى پېرسوناژلار ئىسىملىرى ھەققىدە ئويلىغانلىرىم
تېمىنىڭ ئوتتۇرىغا قۇيۇلۇشى ۋە ئۇنىڭ تەتقىقات قىممىتى
ئۇيغۇر كىشى ئىسىملىرى ۋە نۆۋەتتىكى كىشى ئىسىملىرى ئىسلاھاتى توغرىسىدا
يازغۇچى ۋە ئوقۇرمەن
ئۇيغۇرلارنىڭ «تور تىلى»نى قانداق قېلىپلاشتۇرۇش كېرەك
«ئاق پاراخوت»تىن «چۆل ئوغلى»غىچە
«ئىزدىنىش»تىكى گۈزەلئاي ئوبرازى ۋە ئاياللىق ئاڭ
ئۇيغۇر مەشرەپلىرى ۋە ئۇنىڭ ئەھمىيىتى توغرىسىدا
يۇەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى ئىدىقۇت ئۇيغۇر خانلىقىنىڭ ئىقتىسادىي ئىگىلىكى ھەققىدە قىسقىچە مۇلاھىزە
خوتەن خەلق داستانلىرىنىڭ ئۇرۇنلىنىش ئالاھىدىلىكى ھەققىدە دەسلەپكى ئىزدىنىش
ئۇيغۇرلار ئېتىقاد قىلغان دىنلار ۋە ئۇلارنىڭ مۇقەددەس دوستۇرلىرى
«دىۋانى ئەرشى» غەزەللىرىدىكى بەھرلەر
«ئەتەبەتۇلھەقايىق» تىكى ئەدەپ-ئەخلاق، ئىلىم-مەرىپەت قارىشى ۋە ئۇنىڭ بۈگۈنكى دەۋرىدىكى رولى توغرىسىدا
ھەرقايسى مىللەتلەر مەدەنىيىتىنى زامانىۋىلاشتۇرۇشقا يۈزلەندۈرۈش توغرىسىدا
خوتەنلىكلەرنىڭ كۆڭۈل ئېچىش سايمانلىرىنى ياساش ھۈنەر-سەنئىتى
ئۇيغۇر خەلق ھېكايىلىرىنىڭ يەرلىك ئالاھىدىلىكى ھەققىدە قىسقىچە مۇلاھىزە
شەرق، غەرب ئەدەبىياتىدا گۇمانىزملىق خاھىش ۋە ئۇنىڭدىكى ئۆزگىچچىلىك توغرىسىدا
ئۇيغۇر كىشى ئىسىملىرىنىڭ تەرەققىياتى ھەققىدە
نۇتۇقنىڭ مۇۋەپپەقىيەتلىك بولۇشىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان ئامىللار
«جاھاننامە» داستانىدىكى ئوخشىتىشلار ھەققىدە دەسلەپكى مۇلاھىزە
كېرىمجان ئابدۇرېھىمنىڭ ئەدەبىي تەنقىد ئىجادىيىتى ھەققىدە
لۇشۈن ھېكايىلىرىنىڭ تېما ئالاھىدىلىكى توغرىسىدا
ئەدەبىي تەنقىدچىلىكىمىزنىڭ ئەدەبىي ئىجادىيەتنىڭ ئارقىسىدا قېلىشىنىڭ ئوبيېكتىپ سەۋەبلىرى
«بوستان» ۋە ئۇنىڭدا تەشەببۇس قىلىنغان تەربىيە توغرىسىدا
ئۇيغۇر ھازىرقى زامان ئەدەبىياتىنىڭ ئالاھىدىلىكلىرى
خەلق ئېغىز ئەدەبىياتىدىكى دىنىي تۈس توغرىسىدا
ئۇيغۇرلاردىكى كۆك تەڭرىچىلىك ئېتىقادى ۋە ئۇنىڭ بۈگۈنكى ئۆرپ-ئادىتىمىزدىكى بىر قىسىم ئاسارەتلىرى توغرىسىدا
نەۋائىي «مەجالىسۇن نەفائىس» ناملىق ئەسىرىدىكى ئەدەبىي تەنقىدچىلىك قاراشلىرى ھەققىدە
ئېكولوگىيە ۋە فولكلور