4
پارتىيە بارلىق خىزمەتلەرگە بولغان رەھبەرلىكىدە چىڭ تۇرۇش-تارىخ ۋە خەلقنىڭ تاللىشىدۇر
4-قېتىملىق سانائەت ئىنقىلابى ۋە چاغداش ئۇيغۇر سېمانتىك شېئىرىيىتى
ئۇيغۇر تور ئەدەبىياتى ۋە تور ئەدەبىي تەنقىدچىلىكى
چۆچەكتىكى قىرغىزلارنىڭ شەكىللىنىشى ۋە تارقىلىشى
ئاۋرېل ستەيىن ۋە ئۇنىڭ «ئاسىيانىڭ ئىچكى رايونلىرىنىڭ ئارخېئولوگىيە خاتىرىسى» ناملىق ئەسىرى توغرىسىدا
ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىدىكى مورفېمىلارنىڭ تۈرگە بۆلۈنۈشى ھەققىدە
ئۇيغۇرلارنىڭ ئولتۇراق مۇھىتىنى ياخشىلاش ئەنئەنىسى
«ئايخان» ۋە «خۇمارخان» ھېكايىلىرىدىكى باش پېرسوناژ توغرىسىدا سېلىشتۇرما بايان
20-ئەسىرنىڭ 30-يىللىرىدا سوۋېت قىزىل ئارمىيەسىنىڭ شىنجاڭغا ئىككى قېتىم ئەسكەر چىقىرىشى ۋە بۇنىڭدىكى سەۋەبلەر
دۆلىتىمىزنىڭ مىللەتلەر مەسىلىسىنى ھەل قىلىش ئىقتىدارى: مەزمۇنى، ھازىرقى ئەھۋالى ۋە قىيىنچىلىق
ئىسلامدىكى ئائىلە، نىكاھ قاراشلىرىدىن كۈنىمىزدىكى ئائىلە، نىكاھ مۇناسىۋەتلىرىگە نەزەر
ئېتىمولوگىيە ئىلمى ۋە «سايرام» سۆزى
ئىلى خەلق چاقچاقلىرىنىڭ ئالاھىدىلىكى توغرىسىدا
لۇند ئۇنىۋېرسىتېتىدە ساقلىنىۋاتقان كاشغەر يازمىلىرى
ئىچكى-تاشقى ئامىل: مىللىي تېررىتورىيەلىك ئاپتونومىيەنىڭ جۇڭگودا يولغا قويۇلۇشى
قەدىمكى ئۇيغۇرلارنىڭ شامانىزمدىن مانى دىنىغا ئۆتۈشنىڭ ئۆتكۈنچى باسقۇچى توغرىسىدا
ئۇيغۇرشۇناس ياڭ فۇشۆ ۋە ئۇنىڭ ئىلمىي ئەمگەكلىرى
چەت ئەللەرنىڭ شەھەر-بازارلارنى ماس قەدەمدە تەرەققىي قىلدۇرۇشتىكى تەجرىبە-ساۋاقلار
ئىستۇدېنتلارنىڭ زامانىۋى مەدەنىيەت ئارقىلىق تەربىيلەش - ئالىي مەكتەپلەرنىڭ تارىخىي مەسئۇلىيىتى
جۇڭگو ئۆزبېكلىرىنىڭ تىل ئىشلىتىش ئەھۋالى
نەرسە ھوقۇقى قانۇنىنىڭ مىراسقا ۋارىسلىق قىلىش ھۆكۈمەت گۇۋاھلىقىغا كۆرسىتىدىغان تەسىرى توغرىسىدا
ئۇيغۇر شېئىرىيىتىدە چاقچاق تېمىسى
چاينىڭ ئۇيغۇرلار ئارىسىغا دەسلەپكى چاغلاردىكى تارقىلىشى ۋە چايخورلۇق ئادىتىمىزنىڭ شەكىللىنىشى
ئۇيغۇر ئىجتىمائىيەت ئەسلىرى ۋە مىللىي كىملىكنىڭ قۇرۇلۇشى ھەققىدە ئىزدىنىش
يېڭى سۆز-ئاتالغۇلارنى ئۇيغۇرچە ئىپادىلەشنىڭ ئۇيغۇر تىلى ۋە ئىجتىمائىي-مەدەنىيىتىگە كۆرسەتكەن تەسىرى
لېكسىكا نۇقتقسقدىن بۈگۈر شېۋىسى ھەققىدە دەسلەپكى ئىزدىنىش
تارىخىي ئېتىمنىڭ شېئىرىي بايانى
«دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك»تىكى ئوۋچىلىققا ئائىت مەلۇماتلار ئەكس ئەتكەن مەدەنىيەت
«ئىراق شام ئىسلام دۆلىتى» ھەققىدە ئىككى كەلىمە سۆز
ئۇيغغۇرلارنىڭ مانى دىنىغا ئېتىقاد قىلىشىنىڭ ئىجتىمائىي-تارىخىي ئارقا كۆرىنىشى
جىسمانىي زىيان تۆلەم دېلوسىدىكى تۆلەم سوممىسىنى بېكىتىش توغرىسىدا مۇھاكىمە
جەنۇبىي شىنجاڭدا ياخشى بولغان مىللەتلەر مۇناسىۋىتىنى يۈكسەلدۈرۈش ھەققىدە تەتقىقات
يېڭى دەۋر مەيدانغا كەلگەن ئۇيغۇر يېڭى ئېقىم پىروزىچىلىقى توغرىسىدا قايتا ئويلىنىش
شىنجاڭ تەۋەسىدىكى دەسلەپكى تۆمۈر قورال دەۋرىگە تەۋە ئىككى ئارخېئولوگىيەلىك مەدەنىيەت توغرىسىدا
مىنگو دەۋرىدە چەت ئەل مىسسيونېرلىرىنىڭ شىنجاڭدىكى مەدەنىيەت-مائارىپ پائالىيىتى ۋە ئۇنىڭ تەسىرى
قەدىمكى ئۇيغۇرچە بۇددىزم ئاتالغۇلىرىنىڭ شەكىللىنىشى ۋە بۇ ھەقتىكى تەتقىقاتلار
ئۇيغۇر ئەنئەنىۋى چار بازارلىرىدىكى كۆڭۈل ئېچىش ئادەتلىرى
ئىجتىمائىي بۇرۇلۇش مەزگىلىدىكى ئۇيغۇر ئائىلە قۇرۇلمىسىنىڭ تەسۋىرى
ئۇيغۇر تىلىدىكى «قول» سۆزى بىلەن تۈزۈلگەن تۇراقلىق ئىبارىلەر ئۈستىدە تەھلىل
ئۇيغۇر تىلىدىكى ئىسىملارنىڭ ئېنىقلىق ۋە ئېنىقسىزلىق ئالاھىدىلىكى توغرىسىدا
ئۇيغۇر تىلىدىكى «چاي» بىلەن مۇناسىۋەتلىك سۆز-ئىبارىلەرنىڭ ئىستېمال مەنىسى ۋە ئېتىمولوگىيەسى ھەققىدە
مىنگو دەۋرىدىكى شىنجاڭ تەسۋىرلەنگەن ئۇيغۇرچە تارىخ ماتېرىياللىرىنىڭ قىسقىچە ئەھۋالى
بۈيۈك ئىمام ئەبۇ ھەنىفە ۋە ئۇنىڭ فىقھى مەزھىپى توغرىسىدا
چىمەنگۈل ئاۋۇت شېئىرلىرىنىڭ بەدىئىي قىممىتى ئۈستىدە ئىزدىنىش
مەدەنىيەتنىڭ كۆپ مەنبەلىكلىكى ۋە جۇڭخۇا مەدەنىيىتىنىڭ ئالاھىدىلىكى
ئۇيغۇرلارنىڭ ئەنئەنىۋى ئېكولوگىيەلىك مەدەنىيىتى توغرىسىدا
شىنجاڭدىكى مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرىنىڭ بايقىلىشى ۋە ئۇلارنى قوغداش-باشقۇرۇش
ھازىرقى دەۋرىدىكى شىنجاڭنىڭ دىن خىزمىتىدە قىلىشقا ۋە قىلماسلىققا تېگىشلىك ئىشلار
نۆۋەتتە جەنۇبىي شىنجاڭدىكى «ئىككى ۋىلايەت، بىر ئوبلاست»نىڭ نامراتلىقى ئۈستىدە ئېلىپ بېرىلىۋاتقان تەتقىقاتلاردا ئايدۇڭلاشتۇرۇشقا تېگىشلىك بىر نەچچە مەسىلە
ئۇيغۇر تىلىدىكى ئاتاش-چاقىرىش سۆزلىرى سېستېمىسى ۋە ئۇلارنىڭ تۈرلىرى توغرىسىدا